گاهی ممکن است برای عکاسی کردن، در شرایط نوری مناسبی نباشید. تمام تنظیمات نوردهی دوربین عکاسی را امتحان می کنید ولی باز هم به نتیجه مطلوب دست پیدا نمی کنید. در این گونه مواقع فلاش ها همراهان خوبی برای جبران نوردهی نامطلوب برای عکاسی هستند.
فلاش ها که دارای انواع مختلفی هستند برای نورپردازی صحنه های تاریک و یا دارای نور کم که تنظیمات دوربین قادر به ثبت آنها نیست ساخته شده اند تا بهترین عکاسی نوزاد را در آتلیه نوزاد داشته باشید.
انواع فلاش ها در عکاسی
فلاش ها دارای انواع متعددی می باشند که بسته به نوع فعالیت عکاس، مورد استفاده قرار میگیرد.
فلاش دستی
در این نوع flash عکاس قادر به کم یا زیاد کردن قدرت نوردهی نیست و نور خارج شده از فلاش به صورت یکنواخت به سمت سوژه پرتاب میشود.
فلاش خودکار
این نوع flash قادر به اندازه گیری نور محیط بوده و با توجه به شرایط نوری مختلف نور را به سمت سوژه پرتاب می کند.
فلاش TTL
در این نوع flash از طریق نورسنج دوربین، نور وارد شده به دوربین اندازه گیری شده و بر حسب آن به سوژه نور تابانده می شود.
کاربرد فلاش در عکاسی
برخلاف تصور همگان وظیفه flash فقط جبران نوردهی در شرایط نامطلوب نوری نیست بلکه با این وسیله قادر به انجام کارهای دیگر نیز خواهی بود.
رفع و یا تعدیل سایه های نامطلوب : در زیر نور آفتاب هم می توان از flash استفاده کرد (برای اینکه سایه ها را کمرنگ کنیم).
منبعی برای ترکیب با منابع نوری دیگر : اگر در مکانی بخواهیم عکس بگیریم که فقط تا یک سوژه خاص نورسنجی امکان دارد و فضای پشت آن تاریک می افتد باید گزینه slow synchronization فعال باشد. یعنی پرده شاتر را آهسته باز و بسته می کند. یا اینکه سرعت شاتر را کم کنید.
فیکس (منجمد کردن) سوژه های متحرک در محیط کم نور : به عنوان یک نور مقطعی flash می تواند سوژه را فیکس کند و از حالت کشدار خارج کند.
خلق حالت های خاص(open flash) : در تاریکی مطلق دوربین را در حالت B یا T ، قرار می دهیم و با استفاده از سه پایه و flash می توانیم حالت های خاصی را به وجود بیاوریم. به این گونه که سوژه در یک محدوده مشخص حرکت می کند و با هر بار flash زدن ژست سوژه در همان لحظه ثبت شده و می تواند دوباره حالت خود را عوض کند و دوباره با زدن flash تصویر او مجدداً ثبت می شود. برای تار نشدن عکس باید قبل از خاموش کردن چراغ با استفاده از فوکوس دستی واضح سازی را انجام دهیم.
تمیز نگاه داشتن لنز دوربین دیجیتال و فیلتر یکی از مهمترین کارهایی است که جهت رسیدن به بهترین کیفیت ممکن در تصویر باید رعایت شود. شاید تمیز نگه داشتن لنز، امری بسیار ساده به نظر برسد ولی باید توجه داشت که اگر لنز را به صورت اصولی تمیز نکنیم، ممکن است که شاهد خسارتهای جبران ناپذیری از جمله خراشیدگی و مات شدن شیشه لنز عکاسی در طولانی مدت باشیم. در ادامه به برشمردن چند قانون ساده درباره نظافت لنزها و لوازم موردنیاز برای عکاسی نوزاد در آتلیه کودک و این کار، خواهیم پرداخت.
قانون اول: از تمیز کردن بیمورد لنز پرهیز شود معمولاً شیشههای خارجی لنزها بسیار مستحکم و مقاوم در برابر خراشیدگی ساخته میشوند. با این وجود لایههای مخصوص و مواد شیمیاییای که سطح لنز را پوشانده، ممکن است که در برابر تماس مداوم دستمال و یا مواد تمیزکننده، خیلی مقاوم نباشند و بعد از مدتی آسیب ببینند. به همین علت است که تا حد امکان باید از تماس انگشت، گردوغبار و برخوردهای فیزیکی، از جمله نظافت بیش از حد لنز، جلوگیری شود.
زمانی که لنز و یا فیلترهای اضافی را در کیف با خود حمل میکنید، پوشاندن انتها و ابتدای لنز با درپوش مخصوص آن میتواند از لنز در برابر گردوغبار و تماسهای فیزیکی محافظت کند و دیگر نیازی به تمیز کردن لنز نیست. ولی اگر از لنز و یا فیلتری استفاده میکنید، بدون شک آن لنز و فیلتر پس از مدتی کثیف خواهد شد و نمیتوان جلوی آن را گرفت.
قانون دوم: گرد و غبار در همه جا حضور دارد
در هر محیطی حتی ایزولهترین مکانها نیز گردوغبار در مقدارهای مختلف در هوا وجود دارد. اگر چه که اغلب لنزها و دوربینها در کنترلشدهترین محیطهای کارخانهای تولید میشوند تا از نفوذ گردوغبار به داخل آنها جلوگیری شود. با اینکه میزان کم گردوغبار اثر مخربی بر کیفیت تصویر نمیگذارد ولی مقدار زیاد آن ممکن است که وضوح و شارپنس تصویر را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین باید در محیطهای پر گرد و خاک، از تعویض لنز تا حد امکان جلوگیری شود.
قانون سوم: از لک شدن شیشه انتهایی لنز جلوگیری شود
تماس انگشت چرب و یا لک شدن المان پشتی لنز، تأثیری به شدت منفی بر نتیجه کار خواهد گذاشت چرا که تمام نور ورودی از سطح کوچک انتهایی لنز عبور میکند و کوچکترین لکهای بر روی آن میتواند تأثیر بسیار اغراق شدهای بر کیفیت تصویر بگذارد؛ بنابراین همواره باید مراقب کثیف شدن شیشه انتهایی لنز باشیم و در صورت استفاده نکردن از لنز حتماً درپوش آن را بگذارید تا کمتر در معرض هوای آزاد و گردوغبار قرار گیرد.
چگونگی نظافت لنز و فیلتر
برای تمیز کردن لنز و فیلتر مراحل سادهای پیش رو داریم، ولی این مراحل باید با دقت بالایی انجام گیرد: ۱. با استفاده از یک دمنده، Blower و یا برس مخصوص، گردوغبار موجود از روی سطوح شیشهای زدوده شود. ۲. مقدار کمی از محلول پاککننده لنز را بر روی دستمال مخصوص لنز بریزید. ۳. با حرکتهای دایرهای و بسیار آرام، لکهای اثرانگشت و جرمهای سطح لنز یا فیلتر را پاک کنید.
این سه مرحله به آسانی و در هر شرایطی قابل انجام دادن است، ولی باید توجه داشت که در صورت وجود لکه و جرم بر روی لنز باید به تمیز کردن آن پرداخت و در غیر این صورت از تمیز کردن بیمورد آن جلوگیری کرد.
المان جلویی لنز، نسبت به قسمتهای دیگر، بیشترین تماس را با محیط خارجی دارد. بهترین راه برای محافظت از دهانه و شیشه لنز، استفاده از فیلترهای محافظ است که عموماً در مقایسه با لنز قیمت بسیار کمتری دارند و به همین دلیل استفاده از آنها بسیار منطقی به نظر میرسد؛ چرا که اگر قرار باشد آسیب و خراشی به سطح شیشه وارد شود، بهتر است آن شیشه فیلتر محافظ باشد و نه خود لنز. برای زدودن غبار از روی سطوح لنز، بهترین راه استفاده از دمندهها و برسهای مخصوص است. از پاک کردن گرد و غبار سطوح اپتیکی با دست و دستمال باید پرهیز شود، چرا که ممکن است همان گردوغبار و یا دستمالی که از آن برای نظافت استفاده میکنید باعث خراشیدگی شیشه شود. از دیگر لوازم مربوط به تنظیف لنز نیز میتوان به محلولهای مخصوص پاک کننده لنز، دستمالهای میکروفایبر و اسپریهای هوا اشاره کرد.
عکاسی، ثبت ماشینیِ عین به عین واقعیت نیست، بلکه عوامل زیادی مثل ذهنیت عکاس، تکنیکها و مسائل فنی بین عکس نهایی و تصویر واقعی فاصله میاندازند. انتخاب فاصله کانونی، عمق میدان، نوردهی و پارامترهای دیگر برای یک عکاس مثل انتخاب نوع رگ و قلممو و تاش زدن بر روی بوم برای یک نقاش میماند. عکاسی مانند هر هنر دیگری امکانات زیادی را به عکاس میدهد تا بتواند خلاقیت و ذهنیت خود در قالب یک عکس خلق کند. با این تفاسیر مانند هنرهای دیگر، برای عکاس ماهر شدن نیز نیاز به تمرین عکاسی و مشقهای مستمر است تا بتوان به زیر و بم این هنر تسلط پیدا کرد و امکانات عکاسی را در راستای ذهنیت خود به کار گرفت. در همین راستا در ادامه به چند تمرین یا مشقهای مختلف عکاسی اشاره شده است که با انجام آنها میتوان به تسلط بیشتری بر مسائل تکنیکی و فنی عکاسی کودک در آتلیه کودک دست یافت.
۱. یکی از دهتا عکاسی انتزاعی از یک سوژه
سعی کنید ۱۰ عکس انتزاعی مختلف از یک سوژه در زاویهها و کادربندیهای مختلف بگیرید. هر چه سوژه انتخاب شده کوچکتر باشد، تمرین سختتری خواهید داشت. اولویت این تمرین انتخاب کادربندی و فرم است و نه خود سوژهای که عکاسی میشود. سعی کنید فرمهای جذابی را از سوژه ثبت کنید که در حالت عادی کمتر به آن توجه میشود.
۲. ایجاد محدودیت
برای درک درستتر از قابلیتهای یک دوربین عکاسی میتوان خیلی از پارامترهای عکاسی را محدود کرد و با تأکید بر قابلیتهای دیگر چند مجموعه تمرینی جمع کرد. محدودیتها میتواند گزینههای زیر باشد: عکاسی با یک لنز پرایم (فاصله کانونی ثابت)
اوراکسپوز یا آندر اکسپوز عکاسی کردن
عکاسی بر روی عدد دیافراگم ثابت
عکاسی بر روی سرعت شاتر ثابت
عکاسی Low Level با نقطه دید از پایین
عکاسی فقط در حالت سیاه و سفید
و …
در هر یک از تمرینهای بالا بر روی یکی از امکانات عکاسی تمرکز شده است و با انجام هر یک از آنها به صورت جداگانه میتوان راحتتر بر روی هر یک از این قابلیتها تسلط یافت. در مرحله بعدی میتوان دو یا سه تا از تمرینهای بالا را با هم ترکیب کرد و خود را بیشتر به چالش کشید. فقط باید توجه داشت که مجموعهای که در هر یک از این تمرینها جمع میشود بهتر است که از انسجام فرمی و موضوعی نیز برخوردار باشد.
۳. با فیلم نگاتیو عکاسی کنید:
در عکاسی فیلم (آنالوگ) معمولاً عکاسان دقت بیشتری بر روی تنظیم کادربندی و پارامترهای نوردهی دارند چرا که عکس بعد از ثبت شدن قابل رؤیت نیست و باید در تاریکخانه ظاهر شود. همین امر باعث میشود که عکاس تسلط بیشتری را بر روی کادربندی و تنظیمات نوردهی داشته باشد. برای رسیدن به چنین تسلطی میتوان چند حلقه فیلم ۱۳۵ برای دوربینهای آنالوگ ۳۵ میلیمتری و فیلم ۱۲۰ برای دوربینهای فیلمی مدیومفرمت گرفت و مدتی با آنها عکاسی کرد. اگر هم دوربین فیلم (آنالوگ) در اختیار ندارید میتوانید صفحه نمایش دوربین دیجیتال خود را با چسب یا کاغذ بپوشانید و ۲۴ یا ۳۶ فریم از موضوع مورد علاقه خود عکس بگیرید و بعد آنها را مشاهده کنید. با انجام مستمر این تمرین میتوان بر روی دوربین خود مسلط شد و نیازی به این نباشد که بعد از گرفتن هر عکس به نمایشگر نگاه کرد و خود را با تنظیمات و کلیدهای دوربین سردرگم کرد.
۴. بررسی و تمرین میزان سن
به یک محل خارجی مناسب بروید و سعی کنید که بر روی یکی از موارد زیر تاکید کنید. در تمرین دوم سعی در این بود که به امکانات و قابلیتهایی که یک دوربین عکاسی ارائه میدهد مسلط شویم. در این تمرین با استفاده از این قابلیتها (مثل تنظیم ایزو، دیافراگم، سرعت شاتر، عمق میدان و فوکوس، فاصله کانونی و …) بر روی یکی از ویژگیهای عکاسانه صحنه متمرکز شد. این ویژگیها مانند تئاتر یا سینما میزان سن (Mise en Scene) را تشکیل میدهد. ویژگیهای صحنه میتواند یکی از موارد زیر باشد:
نور و کیفیت آن
سایه
خطوط
شکل و فرم
بافت و اشکال تکرار شونده (Texture)
رنگ
اندازه عمق
و …
در هر تمرین سعی کنید که بر روی یکی از ویژگیهای بالا تاکید و عکاسی کنید.
تمرینهای بسیار بیشتری را میتواند در کتابهای عکاسی یا در مجله پیکسل پیدا کنید. ولی داشتن مهارت و خلاقیت در مسائل تکنیکی عکاسی تنها بخشی از ماجرا است. بخش دیگر داشتن خلاقیت در عکاسی کاربردی و دغدغه ذهنی و ایده در عکاسی هنری است. منظور از عکاسی کاربردی، عکاسی تبلیغاتی، صنعتی، مد و از این قبیل است که در آن علاوه بر مهارت باید به خلاقیت و سبکی شخصی دست یافت. در طرف مقابل در عکاسی هنری پای دغدغه هنرمند نیز به میان میآید و باید با دستیابی به سبکی شخصی، با به کارگیری قابلیتهای عکاسی، ایده خود را در قالب یک تصویر عکاسانه بازنمایی کند. به عنوان مثال در عکسهای ناداف کاندار، سبک شخصی این هنرمند (زاویه داد واید، کنتراست نسبتاً کم و ترکیببندیهایی نسبتاً یکنواخت) به خدمت بازنمایی دغدغه او در عکس آمده است. بنابراین تمرینهای بالا زمانی میتواند مفیدتر واقع شود که با مفهومی که در ذهن دارید، دنبال شوند؛ مثلاً اگر موضوع مورد علاقه شما عکاسی خیابانی است و تناسبات بین مردم و محیط شهری، بهتر است که تمرینهای بالا را در راستای بیان این مفهوم انجام بدهید.